Η συναυλία καλύπτει το ευρύ φάσμα της μουσικής της Ανατολής, που περιλαμβάνει το βυζαντινό μέλος και την οθωμανική μουσική και μας μεταφέρει στην Πόλη.
Στη σκηνή βρίσκονται ο Kudsi Ergüner, περίφημος δεξιοτέχνης του νέι και πρεσβευτής της Ουνέσκο για την τέχνη, και ο δεξιοτέχνης της πολίτικης λύρας Σωκράτης Σινόπουλος.
Θερμές ευχαριστίες εκφράζουμε προς τους 2.200 φίλους και φίλες που αγκάλιασαν την συναυλία μας στο Θέατρο Ηρώδου του Αττικού. Προς τους: Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως κ.Αμφιλόχιο εκπρόσωπο της ΑΘΠ του Οικουμενικού μας Πατριάρχου, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Προύσης κ.Ελπιδοφόρο, π. Γεώργιο Αποστολίδη εκπρόσωπο του Πατριάρχου Ιεροσολύμων, π.Δημήτριο Νίκου εκπρόσωπο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ιερείς και μοναχούς. Προς τους πρώην υπουργούς, καθηγητές Πανεπιστημίων και πρωτοψάλτες, μουσικούς δεξιοτέχνες και δασκάλους της ελληνικής μουσικής, χοράρχες βυζαντινών χορωδιών, δημοσιογράφους … όλους εσάς που μας τιμήσατε με την παρουσία σας, και θελήσατε να ταξιδέψετε μαζί μας σε αυτή την συνάντηση δύο μουσικών πολιτισμών της Ανατολής. Δύο φωνητικά σύνολο, η πολίτικη λύρα και το νέι, μπόρεσαν να γαληνέψουν ψυχές…
Από τις πιο συγκινητικές αναρτήσεις… Σωκράτης Σινόπουλος:
”Ο κόσμος αλλάζει. Και η μουσική αλλάζει. Πάντα αυτό συνέβαινε. Και είναι απόλυτα θεμιτή η αναζήτηση νέου ήχου και λόγου ως συνέχεια ή και ως ρήξη με το παλιό.
Έρχεται όμως και μια μουσική να σου θυμίσει ότι μπορεί και να μην χρειάζονται όλα αυτά, μια μουσική υψηλή, συγκινητική, με σοφία και πίστη δομημένη, μια προσευχή.
Είναι μεγάλη τιμή για εμένα να βρεθώ στη σκηνή του Ηρωδείου δίπλα σε μια από τις σημαντικότερες χορωδίες βυζαντινής μουσικής, τον Βυζαντινό Χορό “Τρόπος”, την Δευτέρα 3 Ιουλίου.
Στο άλλο αναλόγιο θα βρίσκεται ο αξιότιμος Kudsi Erguner με ομάδα Τούρκων ψαλτών.”
Χρήστος Τσιαμούλης
Παρακολούθησα την Δευτέρα 3 Ιουλίου στο Ηρώδειο την συναυλία με την συνεργασία του Βυζαντινού Χορού ΤΡΟΠΟΣ με το φωνητικό σύνολο του Κουτσί Εργκιουνέρ και θέλω να εκφράσω δύο-τρεις σκέψεις μου για αυτή την βραδιά.
Η παράσταση ξεκίνησε με τους ήχους δύο εκ των ωραιοτέρων οργάνων της παράδοσης του Νέυ και της πολίτικης λύρας. Οι συγκεκριμένοι μουσικοί Κιουντσί Εργκιουνέρ και Σωκράτης Σινόπουλος είναι η καλύτερη επιλογή που μπορούσε να γίνει. Ο ένας με τον μεστό του ήχο έχει κάνει γνωστό το νέυ και την παράδοση των Mevlevi σε όλο τον κόσμο , ο άλλος κρατάει επάξια στα χέρια του τον πιο καθαρό, εξευγενισμένο ήχο που μιλάει βαθιά μέσα στην ελληνική καρδιά, αυτόν της πολίτικης λύρας.
Τα μουσικά διαστήματα του Σωκράτη απαράμιλα και ο έλεγχος της χροιάς και της έντασης των δυόμιση οκτάβων του Μπολαχένκ Νέυ του Εργκιουνέρ, εξαιρετικός. Αμέσως μετά μπήκε στη σκηνή ο Βυζαντινός χορός ΤΡΟΠΟΣ με χοράρχη τον Κωνσταντίνο Αγγελίδη και γέμισε ο χώρος του Ηρωδείου καθώς και οι ψυχές μας, με καλοκουρδισμένους ήχους και σωστά διαστήματα πάνω σε μια όμορφη επιλογή κλασικών μαθημάτων της εκκλησιαστικής μας παράδοσης.
Ιδιαίτερα εύσημα στους μπάσους ισοκράτες που με σταθερές φωνές αγκάλιασαν τους ψάλτες με τον καλύτερο τρόπο. Ύστερα πήραν την σκυτάλη το φωνητικό σύνολο Εργκιουνέρ οι οποίοι απέδωσαν γνωστά Ιλαψί και Νεφές με εκφραστικότητα και αυθεντικά παραδοσιακό τρόπο.
Σε κάποια στιγμή της συναυλίας με έκπληξη ακούσαμε τις φωνές τους, ξεχωριστά σε μικρά σόλο, ιδέα που ίσως έλειψε από τον Βυζαντινό χορό.
Η συναυλία τελείωσε με ένα κράτημα του Πέτρου Πελοποννησίου που ερμήνευσαν όλοι μαζί, μεταφέροντάς μας νοερά στην Βασιλεύουσα του 18ου αιώνα, όπου οι πολιτιστικές παραδόσεις των ποικίλων εθνοτήτων που ζούσαν εκεί , έχτισαν ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά επιτεύγματα της παγκόσμιας κληρονομιάς.Στο τέλος της συναυλίας χαιρέτησε και ο Εργκιουνέρ θυμίζοντάς μας την συναυλία που έγινε στην Αγία Ειρήνη Κωνσταντινουπόλεως με το ίδιο θέμα, συνεργασία του ιδίου και του αειμνήστου κοινού μας δασκάλου Λυκούργου Αγγελόπουλου, δικαιώνοντάς τον σεβασμό και την αγάπη μας για αυτόν τον μεγάλο δάσκαλο και την συμβολή του στην εκκλησιαστική μουσική.
Να είσαστε πάντα καλά, Κώστα και όλα τα παιδιά της χορωδίας και να μας χαρίζετε τέτοιες συγκινήσεις.
Γεώργιος Φίλιας
Το βράδυ της Δευτέρας, 3 Ιουλίου 2017, απολαύσαµε στο Ηρώδειο µια µουσική συνάντηση και, στην ουσία, µια µουσική σύνθεση. Ο βυζαντινός χορός «Τρόπος» υπό τη διεύθυνση του κ. Κωνσταντίνου Αγγελίδη, ένα σύνολο Τούρκων τραγουδιστών, ο δεξιοτέχνης της πολίτικης λύρας Σωκράτης Σινόπουλος και ο δεξιοτέχνης του νέι (του µουσικού οργάνου των δερβίσιδων) Κουντσί Εργκιουνέρ, όλοι µαζί συνεργάστηκαν γι’ αυτή τη συνάντηση.
Δύο µουσικοί πολιτισµοί (η βυζαντινή και η οθωµανική µουσική) προβλήθηκαν µέσα από τις άριστες εκτελέσεις των συντελεστών της συναυλίας. Αλλά οι δύο µουσικές παραδόσεις δεν προβλήθηκαν αυτόνοµα· αναδείχθηκε η συνάφειά τους και οι αλληλεπιδράσεις τους. Οι συντελεστές της µουσικής συνάντησης δηµιούργησαν µια µουσική σύνθεση, υπό την έννοια του να καταδείξουν την αµοιβαία «ζύµωση» των δύο µουσικών παραδόσεων στο διάβα της ιστορίας. Αυτό ακριβώς απολαύσαµε όταν ακούσαµε τα δύο χορωδιακά σύνολα και τους δύο δεξιοτέχνες να αποδίδουν µουσικές συνθέσεις παραλαµβάνοντας (ο καθένας από τον προηγούµενο) τις τονικότητες και τους ηχοτρόπους.
Η µουσική συνάντηση, εποµένως, δεν µπορούσε να έχει αποσπασµατικό χαρακτήρα (δηλαδή, κάποιες συνθέσεις που απέδιδαν χωριστά οι συντελεστές). Είχε χαρακτήρα συλλογικό, διότι η πολιτισµικήπαράδοση δεν κατακερµατίζεται, αλλά αποτελεί µια διαχρονική ενότητα.
Ιδιαίτερα συγκινητικές υπήρξαν οι στιγµές που οι Τούρκοι τραγουδιστές ενώθηκαν µε τη βυζαντινή χορωδία στην απόδοση του «Τε-ριρέµ» και του Αµην» (ένας ύµνος των Αγγέλων που ενώνει τα διεστώτα δύο λαών και πολιτισµών), αλλά και που ο Κουντσί Εργκιουνέρ αναφέρθηκε στη µνήµη του µεγάλου δασκάλου Λυκούργου Αγγελόπουλου. Ας µου επιτραπεί η προσωπική µαρτυρία: η παρέµβαση του Εργκιουνέρ µε µετέφερε στο παρελθόν (πριν από σαρανταδύο χρόνια), όταν πρωτογνώρισα τον Λυκούργο (πρωτοψάλτης εκείνος στην Κοίµηση Θεοτόκου Κυνοσάργους και Λαµπαδάριος εγώ στον κοντινό ναό του αγίου Γεωργίου). Στις τότε κουβέντες µας, ο Λυκούργος είχε εκφράσει το τεράστιο ενδιαφέρον του για την µουσική παράδοση της «καθ᾽ ηµάς ανατολής»· κι είχε απόλυτο δίκιο.
Ευχαριστώ απο καρδίας τον φίλο κ. Κωνσταντίνο Αγγελίδη, έναν εξαιρετικό µουσικολόγο, πρωτοψάλτη και οραµατιστή· και του εύχοµαι να ανεβαίνει «από κορυφή σε κορυφή».
Γ. Φίλιας
Καθηγητής του Πανειστηµίου Αθηνών
Εμμανουήλ Κουτσαγγελίδης
[…] Η μουσική των τρόπων, απότοκος της ψυχοσύνθεσης των λαών της Μεσογείου, προσφέρεται ως ευεπίφορον έδαφος καλλιεργείας της λατρευτικής μουσικής, σταχυολογώντας τους ιδανικότερους για την λατρείαν, θωρακισμένη μέσα στο πλέγμα της ορθής απόδοσης της θεωρίας που την διέπει, εκμπέμπεται μέσα από τα χείλη των αρίστων, χριστιανών και μουσουλμάνων, συνεπικουρουμένης από δυο μουσικούς, πλαστουργούς της τέχνης, και υπό την εποπτεία των μεγάλων διδασκάλων αμφότερες πλευρές, διαχέοντας εν τέλει το μήνυμα της αγάπης. Εύχομαι ανάλογες αγαστές συνοδοιπορίες να διδαχθούν εκ του τελικού αποτελέσματος αυτής και να ενταχθούν στο πύρινο άρμα της ακτινοβόλου θρησκευτικής μουσικής άμιλλας.
Gordana Blagojević
Ο «Τρόπος» του Κ. Αγγελίδη μας συμφιλιώνει με την παράδοση, φέρνοντας κοντά τον περίφημο μουσικό του νέι Kudsi Ergüner, και τον δεξιοτέχνη της πολίτικης λύρας Σωκράτη Σινόπουλο.
Η συναυλία στο Ηρώδειο ήταν μια από εκείνες τις σπάνιες στιγμές που ουράνια γέφυρα εμφανίζεται πάνω από τα ρέοντα ποτάμια της μουσικής, για να μας ενώσει με τις πηγές τους και να μας οδηγήσει στις εκβολές τους, τη θάλασσα της καθημερινότητάς μας! Κι αυτό γιατί μπροστά στις αισθήσεις των πολυάριθμων ακροατών παρουσιάστηκε μονομιάς το αστείρευτο ποτάμι της πολίτικης μουσικής, ενός κοινού ήχου που για αιώνες μοιράστηκε η χριστιανική και η οθωμανική παράδοση.
Όλοι οι μεγάλοι δάσκαλοι και συνθέτες της βυζαντινής μουσικής – πολλοί εξ αυτών δεξιοτέχνες ανατολίτικων οργάνων – έμειναν στην ιστορία ακριβώς γιατί υπήρξαν οι κύριοι εκφραστές του μουσικού – πολιτισμικού διαλόγου μεταξύ ήχου και μακάμ. Ενός διαλόγου, αν τον εξειδικεύσουμε, πάνω στην τροπικότητα της μουσικής. Και ενός πολιτισμικού διαλόγου, που αν ακούσουμε την ηχώ του, θα δούμε ότι συνεχίζεται έως τις μερές μας, γνωρίζοντας ακόμα τον «Τρόπο» να μετουσιώνει την καθημερινότητά μας!
Gordana Blagojević
Δρ. Εθνολογίας – Ανθρωπολογίας και Μουσικολογίας
Επιστημονική Συνεργάτης του Εθνογραφικού Ινστιτούτου της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών
Γιάννης Σβώλος
Ελλάδα – Τουρκία, μουσική συμμαχία
Στο μισογεμάτο Ηρώδειο, τις μουσικές απέδωσαν ο βυζαντινός χορός «Τρόπος» υπό τον Κωνσταντίνο Αγγελίδη, σύνολο Τούρκων τραγουδιστών, ο διεθνούς φήμης Ελληνας λυράρης Σωκράτης Σινόπουλος και ο Τούρκος σολίστ του νέι και πρεσβευτής της UNESCO για την Tέχνη Κουτζί Εργκιουνέρ.
Χρησιμοποιήθηκε ισορροπημένη ηλεκτρονική, ηχητική ενίσχυση. Η συναυλία άφησε άριστες εντυπώσεις, παρ’ ότι, δυστυχώς, το Φεστιβάλ Αθηνών δεν διένειμε αναλυτικό πρόγραμμα, αποκλείοντας έτσι κάθε πρόσβαση στα εξωμουσικά, λατρευτικά και ιστορικά συμφραζόμενα της μουσικής και ακυρώνοντας σημαντικό μέρος των ευγενών προθέσεων της ωραίας διοργάνωσης.
Οι δύο χοροί απέδωσαν βυζαντινά μέλη και οθωμανικά λατρευτικά άσματα. Εψαλαν εναλλάξ, ενώ, ενδιάμεσα, οι δύο υπέρτατα μελωδικοί σολίστες –Σινόπουλος και Εργκιουνέρ- γεφύρωναν τα άσματα με σύντομα ταξίμια που λειτουργούσαν και ως προανακρούσματα.
Οι Ελληνες έψαλαν αγιορείτικα και γνωστά παλαιά βυζαντινά μέλη («Τη Υπερμάχω», «Αξιον εστί»), μέλη των μεταβυζαντινών πρωτοψαλτών Πέτρου Μπερεκέτη και Μανουήλ, των μελουργών Νέου Χρυσάφη και Πέτρου Φιλανθίδη, καθώς επίσης εκτενή μελωδικά κρατήματα («Τεριρέμ») του λαμπαδαρίου Πέτρου Πελοποννήσιου και του Παναγιώτη Χαλάτζογλου.
Οι Τούρκοι ψάλτες απέδωσαν αντίστοιχου ήθους λατρευτικά μακάμια, επικλήσεις και λατρευτικούς ύμνους επωνύμων Οθωμανών δημιουργών της ίδιας περιόδου.
Η διαδοχική ακρόαση επέτρεψε να διαγραφούν ανάγλυφα οι συνάφειες και οι διαφορές των δύο έντεχνων, συγγενών, τροπικών παραδόσεων: αρχαιότερο, πιο ρευστό, μελωδικό, εξαϋλωμένο το βυζαντινό, πιο τραχύ, συλλαβικά ριζωμένο το οθωμανικό, ωστόσο αμφότερα ταγμένα στην υπηρεσία της συγκινησιακής στήριξης και προβολής του λατρευτικού λόγου.
Στο τέλος της συναυλίας ο Κουτζί Εργκιουνέρ μνημόνευσε τον κορυφαίο Έλληνα ψάλτη Λυκούργο Αγγελόπουλο (1941-2014), δάσκαλο των Ελλήνων ψαλτών και συνοδοιπόρο όλων στο πεδίο ανάδειξης και προβολής της ιστορικής, έντεχνης μουσικής των δύο πολιτιστικών πεδίων.
Φώτης Κετσετζής
“Αγαπητέ μου Κωνσταντίνε, ένα μεγάλο εύγε σε σένα και τους χορωδούς σου. Ήταν μεγαλειώδης και φανταστικά εξαιρετική η εμφάνισή σας και το ταίριασμα καταπληκτικό. Εύχομαι και σε άλλες πραγματοποιήσεις παρόμοιων!”